İbnülemin Mahmud Kemal’in bir kıt‘ası ile na‘ti üzerine Hüseyin Vassaf’ın kaleme aldığı şerhler olan Feyzü’l-Kemâl ve Mir‘âtü’l-Kemâl, birbirlerine yaslanan muhtevaları dolayısı ile aynı kitap içinde yer aldı. Tevhîd ilmine dair dakik bahisleri içeren Feyzü’l-Kemâl ile hakīkat-i muhamme-diyyeden muhabbet-i muhammediyyeye kadar geniş bir yelpazede pek çok meseleye bünyesinde yer veren Mir’âtü’l-kemâl bu yayın ile günümüz imlâsına aktarıldı.
Tasavvuf tarihçiliği, müellifliği, şairliği, sûfîliği başta olmak üzere muhtelif yönleri ile yakın dö-nemin tebarüz etmiş simaları arasına giren Hüseyin Vassaf’ın tasavvufa dair pek çok bilgi ve bel-geyi derleyip toparlayan yönü, nefis üslûbu, şârih kimliği İbnülemin’in manzumeleri etrafında bir kere daha kendini aşikâr etme imkânı buldu. Kısacık iki manzumenin ne kadar büyük bir dünya-nın sırlarına aralanacak köprü olabileceğini pratik olarak bizlere talim eden Vassaf, Türkçe tasav-vufî şerh edebiyatının yakın tarihteki oldukça seçkin numuneleri ile sahip olduğumuz zenginlik-leri bizlere bir kere daha hatırlatıyor. “Mâzi ile alakamızı yeniden tesis edeceğimiz” bir vadide gezinerek bize yol-yordam öğretiyor.
Şerhlerin kültürel ve irfânî mirasımıza nasıl taşıyıcılık ettiğini bizzat görmek ve içerdikleri hakikatlerle yüzyüze gelmek isteyenler için Vassaf’ın şerhleri hayli zengin çağrışımlar içeriyor.